ՈՐՈՎՀԵՏԵՎ ՄԱՐԴ ԵՆՔ...

Որովհետև մարդ ենք...

Նրանք փախել են պատերազմից ու աղքատությունից...Իսկ հիմա նրանցից ոմանք,  Եվրոպայի սառցակալած փողոցներում, երեխաների հետ, մերկ, անօթևան ու անհաց սառում են...Նրանց արյունը արյուն չէ միլիոնների համար...Նրանք ինչ որ գույնի, ինչ որ կրոնի, ինչ որ տարօրինակ բույրի տեր՝ շարժվող շնչավորներ են, և հիմա, ընդամենը պատրաստի մեռելներ...Տասնյակներ արդեն ցրտից մահացել են Բուլղարիայում, Հունաստանում, Սերբիայում, է՞լ որտեղ...Դա արդեն անկարևոր է...Գուցե ամեն տեղ...

Նրանք չեն քնում: Նրանք փաթաթված են բարակ ու արդեն թաց կտորների մեջ և փորձում են տաքանալ...  Նրանց կոշիկները ոչ ներսից, ոչ դրսից տաք չեն ու մաղում է ձյունը, առատ, շատ առատ, գետինը սառույցի հաստ շերտով է ծածկված, սրտերը նույնպես...

- Խնդրում եմ, մի բան արեք , - հազիվ լսելի ձայնով մի կիսասառած, ամոթխած տղամարդ լրատվամիջոցներին խնդրում է՝ ցույց տալով չորս փոքրիկ երեխաներին որոնք կծկված են` տոնական  զոհասեղաններին դրված գառների նման ու կարծես սպասում են որ մեկնումեկը ուր որ է կլափի նաև իրենց՝ որպես ծամելու մսե պատառ...

Լրագրողի բարձրախոսից շարունակում է հնչել անօգնական այդ տղամարդու ձայնը, իսկ ես,  հենց այս լուրը լսել  չեմ ցանկանում ու հեռուստաալիքը փոխում եմ դիտելու մի ծիծաղելի , ուրախ հաղորդում...

***

Ամուսինն արդեն իր հիսունն անց կնոջ վրա նայել չի ցանկանում...Սպառվել է կինը...

Երբեմն  նա հիշում է կնոջը, երբ կինն ընդամենը քսան, քսանհինգ տարեկան էր և ամենից գեղեցիկն էր ու ամենից տաքը...Տղամարդ է...Տաք կին է ուզում ու հեռուստացույցի դիմաց նստած լուրերին հետևելիս այլ պատկերներ է տեսնում...Կինը հաստ խալաթը հագին պտտվում է տան սենյակում ու առանձնապես գրավիչ չէ: Կինն իր երեխաների համար ճաշ է պատրաստում և ձեռքերից սոխի հոտ է գալիս...Ամուսինը անջատված՝ լուրերն է լսում...

- Թեյ կխմե՞ս , - հարցնում է կինը նույն քնքշությամբ՝ ինչ երեսուն տարի առաջ էր հարցնում...

- Լից...,-  անտարբեր պատասխանում է ամուսինը ինչ որ բան ասած լինելու համար:

Մեխակի ու դարչնի բուրմունքը տարածվում է սենյակում և հիսնամյա կնոջ անխնամ ձեռքերով դրվում փոքրիկ սեղանին:

Թեյը մնում է, մնում, մինչև լուրերի ֆոնին քնում է ամուսինը, իսկ սենյակում շարունակում է անվերջ պտտվել կինը՝ դարչնի ու մեխակի բուրմունքներ որսալով:

***

- Հա աղջիկս..., ծանրախոհ՝ անակնկալ հեռախոսազանգին է պատասխանում ութսունամյա մենակյաց հայրը:

- Չէ աղջիկս..., պատասխանում է աղջկա տված մի հարցին:

- Երեխաները ինչպես են, շարունակում է հայրը:

- Չէ, բան պետք չէ...Լավ...Եղավ...Լավ...բարի գիշեր:

Հեռախոսը դնում է: Հայացքն ուղղում է սեղանին դրված թափանցիկ ծաղկամանին, որի մեջ չորացած տերևներով լի մի անհասկանալի փունջ կա...Ծաղկեփնջից մնացել են միայն մուգ սրճագույն չորացած տերևները և ծաղկամանի ջուրը, որը նույնքան մուգ դեղնագույն է...

Աչքերը ակամա թրջվում են ու սպասում է իր հաջորդ ծննդյան տարեդարձին որ սենյակն ու ինքը նորից գույն ստանան և գլուխը դնում է բազմոցի կողաթևի մոտ դրված բարձին ու... չի քնում:

***

- Ամեն բան վերցրե՞լ ես...Հո բան չմոռացա՞ր...Լավ նայիր չորս կողմդ- ամուսինն արագ պատվիրեց կնոջը ու երկու լցված ճամպրուկները իջեցրեց ներքև, մնացածը նույնպես ավտոմեքենայում տեղավորելու մտահոգությամբ լցված:

Կինն էր, կնոջ մայրն էր, կնոջ հայրն էր, ամուսնու մայրն էր՝ հայրը վաղուց չկար, երեք երեխաներն էին, հարևաններից մի քանիսը, բարդին՝ որն իրենց ննջասենյակի պատուհանից երևացող ամենագեղեցիկ ծառն էր, տան պատերը, առաստաղը, առաստաղից կախ հնամաշ ջահը, որի լամպերից մեկը միշտ վառված էր լինում և  դռները, որոնք պիտի փակվեին շուտով ու...Ընդամենը այսքան:

Լաց եղան, գրկախառնվեցին, երկար գրկախառնվեցին, էլի լաց եղան, մինչև ամուսինը շնչասպառ ներս մտավ հաջորդ ճամպրուկներն իջեցնելու:

- Հմ՞...սկսվե՞ց...- Ժպտալով հարց տվեց ամուսինը գրկախառնվող- լաց եղողներին...

Ու իջավ:

Փողոցից լսվեց այնքան հարազատ մի ձայն, որն արդեն վերջին անգամ էր հնչում գնացողների համար.

- Սիգա՜, թարմ սիգա՜...

Բոլորն իջան: Մարդ չմնաց: Դատարկված տունը շարունակեց լսել այնքան հարազատ՝ փողոցից հնչող ձայնը, երբ նույն պահին, տան դռան բանալին վերջին անգամ պտտվեց բանալու անցքի մեջ ու դուրս եկավ:

Բանալու անցքից լույս չմտավ տուն:

Տունը մեռավ:

***

Բանտախցում է արդեն քսանութ տարի: 46 տարեկան է : Ցմահ բանտարկյալ է:

Անընդհատ մտածում է: Ուրիշ բան անել չի կարող: Խուցը նեղ է և շարժվելն անհրապույր: Կարդում է, հետո մտածում, հետո էլի կարդում, էլի մտածում ու առանց տեղից շարժվելու, մի պահ թեքվում է դեպի մեջքը գրկող բանտախցի պատը ու այնտեղ՝ մեծ տառերով գրում ՝

Ես՝ ՑՄԱՀ  բանտարկյալս, գիտեմ՝ ՄԱՀՍ ՉԻ ԳԱԼՈՒ:

Ու իջնում, պառկում է հատակին և հայացքն ուղղած առաստաղին սեփական մահն է փակ աչքերով փորձում տեսնել, որտեղ արևն այնքան ջերմ իր շողերն է փռել ցմահ բանտարկյալ իր մարմնի փակ դագաղի վրա:

***

- Ինչու՞ պետք է սիրենք իրար,- հարցնում է ուսուցիչը իր աշակերտներին:

- Որովհետև մա՜րդ ենք,- աղաղակում են աշակերտները:

- Ինչո՞ւ պետք է սիրեք իրար,- հարցնում է մայրը իր երեխաներին:

- Որովհետև մա՜րդ ենք,-  ժպտադեմ՝ պատասխանում են երեխաները:

- Ինչո՞ւ պետք է սիրենք իրար,- քարոզի ժամին լրջախոհ՝ հարցնում է հոգևոր հայրը եկեղեցում մոմ վառողներին:

- Որովհետև մա՜րդ ենք,- պատասխանում է հոտը:

- Ինչո՞ւ պետք է սիրենք իրար,- հարցնում է կինն ամուսնուն:

- Որովհետև մա՜րդ ենք,- քնքշորեն պատասխանում է կինը:

Ու սուտն այս լսում է տիեզերքը...Լսում են հին ու նոր հրեշտակները, լսում են հին ու նոր աստվածները և ...Պայթում է հողը, և ճաք է տալիս լեռը, և հրաբխում է ընդերքը, և արյուն է հեղում երկրի երեսից ու երբ «ԻՆՉՈՒ՜» հարցը ողբ ու կսկիծով բարձրանում է վեր, վերևից հնչում է պատասխանը՝

- Որովհետև մարդ եք...

1.15.2017